Jesień i zima to okres, w którym przeziębienia i infekcje górnych dróg oddechowych stają się niemal codziennością. Wraz z chłodniejszymi dniami częściej sięgamy po leki, syropy, witaminy i suplementy mające wspierać odporność. Niewielu pacjentów zdaje sobie jednak sprawę z tego, że wiele z tych preparatów – choć skutecznych w walce z infekcjami – może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie jamy ustnej.
W tym artykule wyjaśniamy, jak dbać o zęby i dziąsła w sezonie przeziębień, na co uważać podczas przyjmowania leków oraz jakie działania profilaktyczne pomogą zachować zdrowy uśmiech przez cały rok.
Dlaczego sezon przeziębień to trudny czas dla zębów?
Podczas infekcji nasz organizm skupia się na walce z wirusami i bakteriami, często kosztem codziennych nawyków higienicznych. Zmęczenie, gorączka czy ból gardła sprawiają, że nie zawsze mamy siłę na dokładne szczotkowanie zębów. Dodatkowo:
- Zmniejszone wydzielanie śliny (częste przy przeziębieniach i gorączce) powoduje suchość w ustach, a to sprzyja rozwojowi bakterii.
- Oddychanie przez usta – typowe przy zatkanym nosie – wysusza błony śluzowe i przyspiesza rozwój próchnicy.
- Leki i syropy zawierają często cukry, kwasy lub alkohol, które mogą uszkadzać szkliwo i drażnić dziąsła.
- Spadek odporności może nasilać istniejące stany zapalne przyzębia.
W efekcie, nawet krótkotrwała infekcja może wpłynąć na kondycję jamy ustnej – jeśli nie będziemy o nią odpowiednio dbać.
Wpływ leków na jamę ustną – na co uważać?
Wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy, że niektóre popularne środki stosowane podczas przeziębienia mają skutki uboczne dla zębów i dziąseł. Oto kilka przykładów:
Syropy na kaszel i środki przeciwbólowe
Większość syropów dostępnych bez recepty zawiera cukier lub substancje słodzące (np. syrop glukozowo-fruktozowy), które mają poprawić smak leku. Niestety, pozostają one na powierzchni zębów, stanowiąc pożywkę dla bakterii próchnicotwórczych.
Porada stomatologa:
Po przyjęciu syropu przepłucz usta wodą lub bezalkoholowym płynem do płukania jamy ustnej. Nie szczotkuj zębów od razu – odczekaj minimum 20–30 minut, aby uniknąć ścierania zmiękczonego szkliwa.
Leki antyhistaminowe i przeciwzapalne
Preparaty te mogą powodować zmniejszenie wydzielania śliny. Suchość w jamie ustnej sprzyja rozwojowi bakterii, grzybów (np. Candida albicans), a także przyczynia się do nieprzyjemnego zapachu z ust.
Porada:
Pij więcej wody, żuj gumy bez cukru lub stosuj preparaty nawilżające błonę śluzową. Unikaj kawy i alkoholu, które dodatkowo wysuszają jamę ustną.
Antybiotyki
Choć antybiotyki są niezbędne w leczeniu infekcji bakteryjnych, mogą zaburzać równowagę flory bakteryjnej jamy ustnej. W efekcie może dojść do aft, pleśniawek czy nadwrażliwości dziąseł.
Porada:
W trakcie i po kuracji antybiotykowej stosuj probiotyki doustne oraz dbaj o higienę języka – to tam często namnażają się niepożądane drobnoustroje.
Tabletki musujące z witaminą C
Witamina C to ważny element odporności, ale jej kwasowa forma może działać destrukcyjnie na szkliwo zębów. Częste spożywanie kwaśnych preparatów (musujących, żujących, w płynie) prowadzi do erozji szkliwa.
Porada:
Wybieraj tabletki witaminowe do połykania zamiast musujących. Jeśli już pijesz rozpuszczoną witaminę C – użyj słomki i przepłucz usta wodą po spożyciu.
Preparaty z cynkiem i żelazem
Suplementy zawierające żelazo mogą powodować ciemne przebarwienia na zębach, natomiast cynk – przy dłuższym stosowaniu – może zaburzać naturalny smak śliny.
Porada:
Po przyjęciu suplementu dokładnie umyj zęby, najlepiej pastą z fluorem. W razie przebarwień skonsultuj się ze stomatologiem – często można je usunąć profesjonalnym czyszczeniem.
Witaminy i minerały wspierające zdrowie jamy ustnej
Nie wszystkie suplementy mają negatywny wpływ na zęby – wręcz przeciwnie! Wiele z nich wspiera regenerację dziąseł, wzmacnia szkliwo i przeciwdziała stanom zapalnym.
Witamina D3 i K2
Witamina D3 reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową, dzięki czemu zęby są mocniejsze, a kości szczęk lepiej utrzymują zęby. K2 wspomaga wbudowywanie wapnia w tkanki twarde, zapobiegając jego odkładaniu w naczyniach krwionośnych.
Wapń i fosfor
To podstawowe składniki budulcowe szkliwa. Niedobory tych minerałów mogą prowadzić do demineralizacji, czyli osłabienia zębów i zwiększonej podatności na próchnicę.
Witamina C
Nie tylko wspiera odporność, ale również przyspiesza gojenie się dziąseł i wzmacnia naczynia krwionośne. Warto jednak przyjmować ją w formie mniej kwaśnej – np. w tabletkach do połykania lub kapsułkach.
Koenzym Q10 i cynk
Pomagają w regeneracji tkanek przyzębia, działają przeciwzapalnie i wspierają naturalne mechanizmy obronne śluzówki jamy ustnej.
Higiena jamy ustnej w czasie choroby – praktyczne wskazówki
Podczas przeziębienia higiena zębów często schodzi na dalszy plan. To błąd! Oto kilka prostych zasad, które pomogą Ci utrzymać zdrowy uśmiech, nawet gdy czujesz się osłabiony:
1. Myj zęby minimum 2 razy dziennie
Używaj miękkiej szczoteczki i pasty z fluorem. Jeśli masz gorączkę lub bóle gardła, wybierz pastę o łagodnym smaku (bez mentolu), aby nie podrażniała błony śluzowej.
2. Płucz usta po każdym leku
Syropy, pastylki do ssania i tabletki musujące pozostawiają resztki cukrów i kwasów. Proste przepłukanie jamy ustnej wodą ogranicza ryzyko próchnicy.
3. Wymień szczoteczkę po chorobie
Na włóknach szczoteczki mogą pozostawać bakterie i wirusy. Po zakończeniu infekcji warto wymienić szczoteczkę (lub końcówkę elektryczną) na nową.
4. Dbaj o śluzówkę jamy ustnej
Jeśli odczuwasz suchość, stosuj preparaty z ksylitolem, żele nawilżające lub domowe płukanki z rumianku czy szałwii (nie częściej niż 1–2 razy dziennie).
5. Ogranicz kwaśne napoje i cytrusy
Często przy przeziębieniu pijemy herbatę z cytryną lub sok z pomarańczy. To źródło witaminy C, ale i kwasów, które niszczą szkliwo. Po takich napojach przepłucz usta wodą.
Dieta wspierająca zdrowie zębów w sezonie infekcji
W walce z przeziębieniem kluczowa jest dieta bogata w składniki odżywcze. Pamiętaj jednak, że nie wszystkie „zdrowe” produkty są korzystne dla zębów.
Co warto jeść:
- Nabiał – źródło wapnia i fosforu.
- Jaja i tłuste ryby – bogate w witaminę D3.
- Warzywa liściaste – źródło magnezu i witaminy K.
- Orzechy i pestki – dostarczają cynku i żelaza.
- Świeże warzywa (marchew, seler, jabłko) – naturalnie oczyszczają zęby.
Czego unikać:
- Cytrusów w nadmiarze – osłabiają szkliwo.
- Napojów gazowanych i energetyków – zawierają kwasy i cukry.
- Miodu spożywanego często w małych ilościach – choć naturalny, przykleja się do zębów i sprzyja próchnicy.
- Pastylek do ssania z cukrem – lepiej wybierać wersje bezcukrowe lub z ksylitolem.
Kiedy zgłosić się do dentysty?
Niektóre objawy, które pojawiają się po chorobie, warto skonsultować ze stomatologiem. Umów się na wizytę, jeśli zauważysz:
- nadwrażliwość zębów po spożyciu kwaśnych napojów,
- suchość w ustach utrzymującą się kilka dni po infekcji,
- krwawienie dziąseł,
- biały nalot lub afty w jamie ustnej,
- ciemne przebarwienia po suplementach żelaza.
Regularne wizyty kontrolne (minimum dwa razy w roku) pozwalają wcześnie wykryć zmiany i uniknąć powikłań.
Jak chronić uśmiech zimą?
Sezon przeziębień nie musi oznaczać kłopotów z zębami. Wystarczy odrobina świadomości i kilka prostych nawyków, by cieszyć się zdrowym uśmiechem przez cały rok:
- Utrzymuj higienę jamy ustnej mimo choroby.
- Unikaj nadmiaru słodkich syropów i kwaśnych witamin.
- Nawadniaj się i dbaj o ślinę – to naturalna ochrona zębów.
- Po zakończeniu infekcji wymień szczoteczkę.
- Regularnie odwiedzaj dentystę, zwłaszcza jeśli zauważysz zmiany w jamie ustnej.
Pamiętaj – zdrowe zęby to nie tylko kwestia estetyki, ale także odporności i ogólnego samopoczucia. Dbanie o jamę ustną to ważny element profilaktyki zdrowotnej, szczególnie w okresie jesienno-zimowym.
